ĐOÀN TNCS HCM BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
BCH TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
HỮU NGHỊ VIỆT – HÀN
*****
Số:……/HD-ĐTN/2012
KỸ NĂNG PHÒNG BỆNH - SƠ CẤP CỨU
TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG TÌNH NGUYỆN HÈ 2012
I.PHÒNG BỆNH:
1. PHÒNG BỆNH TRUYỀN NHIỄM ĐƯỜNG TIÊU HÓA
- Thực hiện tốt việc ăn sạch, uống sạch (thức ăn phải rửa sạch và nấu chín, uống nước đã đun sôi).
- Không ăn các loại thức ăn đã bị ôi, thiu và đun nấu chưa chín, không ăn các loại gỏi cá sống, thịt sống.
- Không uống nước lã.
- Rửa tay sạch trước khi ăn và sau mỗi lần đại tiện.
- Giữ sạch môi trường xung quanh như hằng ngày quét dọn nhà cửa, hố xí, dọn sạch các chuồng gia súc. Không dùng phân người chưa ủ kỹ để bón rau xanh.
2. CẤP CỨU TIÊU CHẢY VÀ CÁCH BÙ MẤT NƯỚC DO TIÊU CHẢY
Khi bị tiêu chảy phải kịp thời uống nước đường pha muối theo đúng cách chỉ dẫn ( một muỗng muối và 9 muỗng đường trong một lít nước uống) hoặc nước cháo muối để bù nước cho cơ thể. Nếu bệnh nặng phải đưa bệnh nhân đến bệnh viện. Trẻ em không được dùng thuốc kháng sinh, xài thuốc phiện hay viên rửa dùng cho người lớn để uống.
3. PHÒNG VÀ CHỐNG BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT
Bệnh sốt xuất huyết là bệnh do muỗi truyền từ người bệnh sang người khỏe. Bệnh này rất nguy hiểm, nếu nhẹ thì xuất huyết ở dưới da, nặng hơn nó gây chảy máu, có thể bị chết. Muốn tránh được sốt xuất huyết ta phải tiêu diệt muỗi và bọ gậy. Khi ngủ phải giăng mùng.
II. SƠ CẤP CỨU:
* Những công việc phải làm trước tiên:
1. Để cho nạn nhân nằm thoải mái, đầu và mình bằng nhau, cho đến khi biết rõ tình trạng vết thương.
2. Tìm cho đủ vết thương và phân loại: xuất huyết, ngừng thở, trúng độc, phỏng, gãy xương, sai khớp xương…
3. Cấp cứu ngay nếu ở trong tình trạng nguy kịch như: Ngừng thở, xuất huyết trúng độc, gãy xương…
4. Giữ cho nạn nhân ấm, chống choáng (shock). Hậu quả của choáng có lúc trầm trọng hơn là tai nạn.
5. Gọi cho bác sĩ hay xe cứu thương ngay
6. Giữ bình tĩnh và đừng vội dời nạn nhân, nếu điều đó không thật cần thiết.
7. Cẩn thận khi cho nạn nhân uống nước hay chất lỏng nào đó, nhất là những vết thương xuất huyết.
8. Đừng cho người xem đứng xúm xít gần chung quanh nạn nhân.
9. Làm cho nạn nhân được tiện nghi vui vẻ, an ủi động viên tinh thần nạn nhân.
10. Không nên để cho nạn nhân thấy hay mô tả vết thương cho họ nghe.
11. Cẩn thận với các vết thương ở đầu.
* Nguyên tắc sơ cấp cứu:
Dù vết thương là to hay nhỏ, cũng phải biết cách sơ cứu vết thương đó. Muốn sơ cấp cứu tốt phải thực hiện các nguyên tắc chính sau đây :
- Phải nẹp cố định chỗ gãy xương, sai khớp.
- Phải băng bó cầm máu, nếu bị chảy máu nhiều.
- Khi nạn nhân ngừng thở, tim ngừng đập, thì phải hà hơi thổi ngạt, xoa bóp tim, cho phổi thở lại, tim đập lại.
- Khi nạn nhân bị phỏng vôi hoặc axit phải dùng nước sạch để loại bỏ chất dính trên da. Nếu chỗ bỏng chứa đầy nước thì không được dùng kim để chọc thủng các chỗ bỏng đó.
- Có vật lạ rơi vào mắt thì phải ngâm mắt vào bát nước sạch, chớp mắt nhiều lần để vật lạ ấy rơi ra ngoài, không được dùng tay dụi mắt, rất nguy hiểm nếu vật đó là hạt cát bẩn hay mảnh nhỏ thủy tinh.
- Phải rửa sạch vết thương bằng bông sạch thấm cồn hay một loại thuốc sát trùng khác.
1. XỬ LÝ KHI BỊ CHẾT ĐUỐI
Chết đuối xảy ra ở người không biết bơi và cả khi biết bơi nhưng bị chuột rút, bị ngất vì bơi quá sức. Khi gặp người chết đuối thì phải tìm cách đưa nạn nhân vào bờ và làm theo thứ tự :
1. Vác nạn nhân lên vai, đầu dốc để nước trong dạ dày và phổi chảy ra, cởi nhanh chóng bớt quần áo để nạn nhân dễ thở và dễ cấp cứu. Móc bùn, đất trong miệng, lau khô mình mẩy.
2. Nếu thấy nạn nhân ngừng thở (do nước vào phổi) thì làm hà hơi, thổi ngạt và nếu tim ngừng đập (áp tai vào ngực, không thấy tim đập hoặc bắt mạch cổ tay, mạch bẹn không thấy mạch nẩy) thì phải song song xoa bóp tim ngoài lồng ngực
Cách hà hơi thổi ngạt:
Người cấp cứu quỳ cạnh đầu bên phải nạn nhân, để nạn nhân nằm ngửa, đầu ngửa ra sau. Dùng ngón tay cái của bàn tay phải mình cho vào miệng nạn nhân, kéo hàm kéo hàm dưới ra phía trước để nạn nhân há miệng ra. Dùng 2 ngón tay của bàn tay trái mình bóp mũi nạn nhân, rồi hít hơi thật nhiều, ghé miệng mình vào miệng nạn nhân để thổi ngạt. Thổi từ từ nhưng đủ mạnh để ngực nạn nhân phồng lên.
Thổi từ 15 đến 20 lần trong một phút. Mỗi lần ngừng thổi thì ngực nạn nhân tự động xẹp xuống, đẩy khí đã thổi ra khỏi lồng ngực.
Cách xoa bóp tim ngoài lồng ngực:
Người cấp cứu thứ hai quỳ bên trái nạn nhân, chồng hai bàn tay lên nhau đặt ở vị trí tim cạnh xương ức ngực bên trái nạn nhân.
Dùng sức ấn lồng ngực xuống để kích thích tim. Số lần ấn xuống bằng số lần tim đập (từ 70 đến 90 lần /phút), tùy theo nạn nhân là người lớn hay trẻ em.
Nếu trong trường hợp chỉ có một người cấp cứu thì cứ một lần thổi ngạt, lại ấn tim liên tục 5 lần. Người cấp cứu phải kiên trì và không di chuyển bệnh nhân, nếu nạn nhân chưa thở và tim chưa đập lại.
Trong lúc cấp cứu thấy người qua lại phải kêu gọi giúp sức.
2. CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ RẮN CẮN
Vết cắn có hai vết răng nanh rõ và các vết răng khác nhỏ hơn thì là vết cắn của rắn độc. Vết cắn chỉ có vết của hai hàm răng với những lỗ nhỏ đều là vết cắn của rắn thường.
Khi bị rắn độc cắn, nọc độc vào máu và tùy theo loại nọc độc sẽ gây phù tấy, đau nhức chỗ vết cắn hoặc sưng tấy cả chi hoặc chảy máu dưới da, nôn mửa ra máu hoặc trụy tim và chết.
Khi biết là bị rắn độc cắn hoặc chưa phân biệt được là loại gì, thì hãy bình tĩnh làm theo thứ tự sau :
- Không cư động chỗ bị rắn cắn vì càng cử động nọc độc càng lan nhanh vào cơ thể.
- Nếu rắn cắn ở chân thì không được đi lại, dù chỉ một bước. Nếu cần di chuyển thì phải có cáng.
- Buộc vải hoặc bất cứ sợi dây gì lên phía trên của vết cắn, buộc chặt như buộc ga-rô trong cấp cứu cầm máu và cứ 30 phút lại nới lỏng ra một lúc.
- Dùng dao con sạch (hoặc dao lam), sát trùng (hơ lên ngọn lửa, hoặc bôi cồn, luộc sôi), rạch chỗ vết cắn một nhát dài 1 cm, sâu độ ½ cm, rạch theo chiều dọc của thân hoặc chi để tránh cắt ngang mạch máu hoặc dây thần kinh. Dùng miệng để hút hết máu độc (không được có vết thương trong miệng), nên hút liên tục nhiều lần. Nếu có điều kiện thì hãy dùng ống giác hơi hoặc bơm tim hút máu.
- Nếu có nước đá thì đắp chờm lên vết cắn để nạn nhân đỡ đau và nhanh chóng chuyển nạn nhân đến bệnh viện gần nhất để tiếp tục theo dõi và điều trị.
3. CÁCH SỬ LÝ KHI BỊ NGỘ ĐỘC RƯỢU
Khi sử dụng rượu quá nhiều, quá trình chuyển hóa và thải trừ quá tải, lượng cồn trong máu quá cao và kéo dài sẽ gây ngộ độc.
Các biểu hiện chính của ngộ độc rượu:
- Giảm và mất khả năng vận động tự chủ như không cầm được bát đũa, rót nước ra ngoài..., không điều khiển được hành vi, nói líu lưỡi, gọi nhầm tên người... Sau khi uống quá nhiều, người uống không thể đi lại được, mất cân bằng cơ thể, không tự ngồi được.
- Khi cơ thể không còn chuyển hóa được, rượu uống vào sẽ bị nôn ra. Nhiều trường hợp người uống rơi vào hôn mê, mất tri thức, gọi hỏi không biết, mất các phản xạ, đặc biệt hay gặp hiện tượng này ở người mới uống rượu hay ít uống mà lại uống quá nhiều.
- Những trường hợp ngộ độc quá nặng, rượu sẽ ức chế trung tâm hô hấp và gây ngừng thở. Người uống có thể nguy hiểm tới tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
- Cần đặc biệt chú ý với người có tuổi hay bệnh lý tim mạch, say rượu thường che lấp những triệu chứng của tai biến tim mạch như xuất huyết não, nhồi máu cơ tim. Vì vậy nếu xử trí ngộ độc rượu tốt mà bệnh nhân không tỉnh phải tìm ngay nguyên nhân sọ não.
- Khi say rượu, ngoài mất các giác quan và phản xạ, người say rượu còn dễ bị viêm phổi do lạnh hay sặc chất nôn. Đây là lý do làm người bệnh phải nằm viện điều trị dài ngày và rất tốn kém.
Xử trí ngộ độc rượu:
- Tuyệt đối không uống rượu khi đói. Khi say rượu, tìm cách gây nôn hết, sau đó xát mạnh hai bên má. Cho uống một cốc sữa nóng, trà đặc. Cởi khuy áo cổ, tháo thắt lưng và đặt nằm nơi thoáng mát (tránh gió lùa).
- Tư thế nằm úp xuống giường, hai tay xuôi ra sau, mặt nghiêng về bên trái. Nếu có biểu hiện co giật, thở không đều, ngã chảy máu tai, mắt, loạn nhịp tim phải đưa đến bệnh viện cấp cứu ngay.
- Tại bệnh viện: Xét nghiệm kiểm tra các thông số sinh tồn. Cho bệnh nhân nằm tư thế an toàn, làm thông thoáng đường hô hấp, cho thở ôxy nếu cần, chống hạ đường huyết, chống toan chuyển hóa.
- Rửa dạ dày bằng than hoạt tính hoặc muối kiềm. Hỗ trợ tim mạch, ổn định huyết động. Chú ý phát hiện các biến chứng do say rượu.
TM. BCH ĐOÀN TRƯỜNG
BÍ THƯ
LÊ PHƯỚC CỬU LONG
